Πρόκειται για ένα πενταετές έργο που υλοποιείται στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Κύπρο, με τη συμμετοχή οκτώ εταίρων, με στόχο την αξιολόγηση της ανθεκτικότητας τριών εμβληματικών μεσογειακών ειδών στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: των θαλάσσιων χελώνων καρέττα και πράσινης χελώνας, και της μεσογειακής φώκιας. Ο βασικός στόχος είναι η ανάπτυξη στρατηγικών για την προστασία κρίσιμων οικοτόπων, τόσο στη θάλασσα όσο και στις ακτές.
ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η αύξηση της θερμοκρασίας μεταβάλλουν σε μεγάλο βαθμό την ισορροπία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, επηρεάζοντας σημαντικά τους τόπους ωοτοκίας, τη δυναμική της αναπαραγωγής και τη διαθεσιμότητα τροφής για τις θαλάσσιες χελώνες και τη μεσογειακή φώκια.
Οι αμμώδεις παραλίες, που χρησιμοποιούνται από τις θαλάσσιες χελώνες για την ωοτοκία, κινδυνεύουν να χαθούν ή να διαβρωθούν λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, μειώνοντας τη διαθεσιμότητα κατάλληλων περιοχών φωλεοποίησης. Επιπλέον, οι ψηλότερες θερμοκρασίες επηρεάζουν την αναλογία φύλου των νεοσσών, καθώς το φύλο καθορίζεται από τη θερμοκρασία επώασης: οι θερμότερες συνθήκες οδηγούν στη εκκόλαψη περισσότερων θηλυκών, απειλώντας τη γενετική ποικιλομορφία και τη μακροπρόθεσμη επιβίωση των πληθυσμών.
Οι παράκτιες σπηλιές, που είναι ζωτικής σημασίας για την αναπαραγωγή και την ανάπαυση της μεσογειακής φώκιας, αντιμετωπίζουν παρόμοιες επιπτώσεις: η διάβρωση των ακτών και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να τις καταστήσουν απρόσιτες ή μη ασφαλείς για τη γέννηση και ανατροφή των μικρών, εκθέτοντας το είδος σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο πληθυσμιακής μείωσης.
Την ίδια στιγμή, η διαθεσιμότητα τροφής στη θάλασσα μεταβάλλεται ριζικά λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι μεταβολές στη θερμοκρασία και τα ρεύματα των ωκεανών επηρεάζουν την κατανομή του πλαγκτόν και των ιχθυοπληθυσμών, ενδεχομένως αναγκάζοντας τις θαλάσσιες χελώνες και τις μεσογειακές φώκιες να διανύουν μεγαλύτερες αποστάσεις για να βρουν κατάλληλες πηγές τροφής. Η επιπλέον κατανάλωση ενέργειας μπορεί να μειώσει την αναπαραγωγική επιτυχία και να εμποδίσει την ανάπτυξη των νεότερων ατόμων.
Ήδη απειλούμενες από την ανθρώπινη δραστηριότητα, οι μεσογειακές φώκιες και οι θαλάσσιες χελώνες αντιμετωπίζουν πλέον μια διπλή πρόκληση: αφενός, την απώλεια περιοχών ανάπαυσης και αναπαραγωγής, επιδεινούμενη από την τουριστική πίεση και την αυξανόμενη αστικοποίηση των ακτών· αφετέρου, την αύξηση των αλληλεπιδράσεων με την αλιεία, που μπορεί να οδηγήσει σε ανταγωνισμό για τα ιχθυαποθέματα και αυξημένο κίνδυνο τυχαίας παγίδευσης.
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων καθιστά επιτακτική την ανάγκη λήψης συγκεκριμένων μέτρων για τη διατήρηση των ειδών και την προστασία κρίσιμων οικοτόπων, μέσω στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που βασίζονται στην επιστήμη και στην ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων.
ΣΤΟΧΟΙ
Το πρόγραμμα LIFE ADAPTS στοχεύει στον έγκαιρο εντοπισμό των συνεχιζόμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και στην εφαρμογή μέτρων προσαρμογής, ώστε να διασφαλιστεί η διατήρηση των εμπλεκόμενων ειδών. Οι προγραμματισμένες δράσεις συνδυάζουν επιστημονική έρευνα, διατήρηση και συμμετοχή της κοινότητας για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων στρατηγικών προστασίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
- Προηγμένη περιβαλλοντική παρακολούθηση:
Το έργο θα χρησιμοποιήσει προηγμένες τεχνικές, όπως η ανάλυση περιβαλλοντικού DNA (eDNA), drones, δορυφορική τηλεμετρία, κάμερες παγίδες, υποβρύχιες έρευνες και οι άμεσες επιτόπιες παρατηρήσεις. Αυτές οι μέθοδοι θα επιτρέψουν την ακριβή καταγραφή της παρουσίας και της κατανομής των στοχευόμενων ειδών, καθώς και την έγκαιρη ανίχνευση αλλαγών στους οικοτόπους και στη συμπεριφορά τους λόγω της κλιματικής κρίσης. Τα δεδομένα αυτά θα είναι καθοριστικά για την ανάπτυξη αποτελεσματικών δράσεων διατήρησης, βασισμένων στην πραγματική κατανομή των ειδών στις περιοχές μελέτης. - Χαρτογράφηση και αξιολόγηση κινδύνου των περιοχών αναπαραγωγής:
Θα πραγματοποιηθεί εις βάθος ανάλυση των βασικών παραλιών ωοτοκίας και των σπηλαίων αναπαραγωγής, ώστε να αξιολογηθεί η ανθεκτικότητά τους στην κλιματική αλλαγή. Οι περιοχές αναπαραγωγής θα ταξινομηθούν ανάλογα με την ευαλωτότητά τους, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η αύξηση της θερμοκρασίας και οι ανθρωπογενείς πιέσεις. Αυτή η διαδικασία θα βοηθήσει στον εντοπισμό των πιο κρίσιμων περιοχών που χρειάζονται άμεση προστασία για τη μακροπρόθεσμη επιβίωση των ειδών. - Σχεδιασμός και εφαρμογή στρατηγικών διατήρησης με ανθεκτικότητα στο κλίμα:
Οι περιοχές ωοτοκίας των χελωνών και οι χώροι ανάπαυσης/αναπαραγωγής της μεσογειακής φώκιας θα ταξινομηθούν με βάση πρότυπα επίπεδα κινδύνου (π.χ. άνοδος της στάθμης της θάλασσας, θερμοκρασιακά καθοδηγούμενη θηλυκοποίηση), ενώ θα δοθεί προτεραιότητα στην προστασία θαλάσσιων περιοχών που εμφανίζουν ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. - Υλοποίηση στρατηγικών διατήρησης:
Θα τεθούν σε εφαρμογή συγκεκριμένα μέτρα προστασίας για τη διασφάλιση των πλέον απειλούμενων οικοτόπων. Στις παραλίες ωοτοκίας των χελωνών, οι ενέργειες θα επικεντρωθούν στη μείωση των ανθρωπίνων επιπτώσεων μέσω προστασίας των φωλιών, περιορισμού της πρόσβασης επισκεπτών, δημιουργίας προστατευόμενων ζωνών και χρήσης φυσικών φραγμάτων για την αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών. Ομοίως, για τη μεσογειακή φώκια, οι κρίσιμες σπηλιές αναπαραγωγής θα παρακολουθούνται και, όπου χρειάζεται, θα επιβάλλονται περιορισμοί πρόσβασης για την αποφυγή όχλησης. Κέντρα περίθαλψης για το είδος θα δημιουργηθούν ή θα αναβαθμιστούν στην Ελλάδα και την Κύπρο. - Συμμετοχή και ευαισθητοποίηση της κοινότητας:
Η επιτυχία των προσπαθειών διατήρησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων. Το LIFE ADAPTS θα προωθήσει δράσεις επιστήμης των πολιτών, εθελοντικά προγράμματα και εκστρατείες ενημέρωσης για να ενισχύσει τη συνειδητή προστατευτική συμπεριφορά απέναντι στις φώκιες και τις χελώνες, από βασικούς εμπλεκόμενους φορείς όπως οι αλιείς, οι επιχειρηματίες στον τομέα του τουρισμού και οι κάτοικοι των παράκτιων περιοχών. Αυτές οι δράσεις θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων σε δραστηριότητες παρακολούθησης, την αναφορά θεάσεων απειλούμενων ειδών και την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών που υποστηρίζουν τη θαλάσσια διατήρηση. - Ανάπτυξη αναπαραγώγιμων πρωτοκόλλων διατήρησης:
Για την ενίσχυση της επίδρασης των δράσεων διατήρησης, το έργο θα αναπτύξει πρότυπα πρωτόκολλα και οδηγίες βέλτιστων πρακτικών που μπορούν να εφαρμοστούν και πέρα από τις αρχικές περιοχές παρέμβασης. Τα πρωτόκολλα αυτά θα είναι σχεδιασμένα για χρήση τόσο σε χώρες της ΕΕ όσο και εκτός αυτής, διασφαλίζοντας ότι οι μεθοδολογίες του LIFE ADAPTS μπορούν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά και σε άλλες περιοχές κρίσιμες για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Στόχος είναι η δημιουργία ενός μοντέλου στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που μπορεί να υιοθετηθεί από οργανισμούς διατήρησης και κυβερνητικούς φορείς παγκοσμίως. Συνδυάζοντας καινοτόμα έρευνα, προληπτικά μέτρα διατήρησης και ενεργή συμμετοχή της κοινότητας, το LIFE ADAPTS αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης βασικών θαλάσσιων ειδών της Μεσογείου. - Ανάπτυξη αναπαραγώγιμων πρωτοκόλλων διατήρησης:
Για την ενίσχυση της επίδρασης των δράσεων διατήρησης, το έργο θα αναπτύξει πρότυπα πρωτόκολλα και οδηγίες βέλτιστων πρακτικών που μπορούν να εφαρμοστούν και πέρα από τις αρχικές περιοχές παρέμβασης. Τα πρωτόκολλα αυτά θα είναι σχεδιασμένα για χρήση τόσο σε χώρες της ΕΕ όσο και εκτός αυτής, διασφαλίζοντας ότι οι μεθοδολογίες του LIFE ADAPTS μπορούν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά και σε άλλες περιοχές κρίσιμες για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Στόχος είναι η δημιουργία ενός μοντέλου στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που μπορεί να υιοθετηθεί από οργανισμούς διατήρησης και κυβερνητικούς φορείς παγκοσμίως.
Συνδυάζοντας καινοτόμα έρευνα, προληπτικά μέτρα διατήρησης και ενεργή συμμετοχή της κοινότητας, το LIFE ADAPTS αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και στη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης βασικών θαλάσσιων ειδών της Μεσογείου.
ΕΤΑΙΡΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Το έργο συντονίζεται από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πίζας.7 εταίροι που συμμετέχουν.
 | Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πίζας Website |
 | AΡΧΕΛΩΝ – Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας Website |
 | Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (ΤΑΘΕ), Κύπρος Website |
 | MOm – Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας της Μεσογειακής Φώκιας Website |
 | Ωκεανογραφικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου (OC-UCY) Website |
 | MEDTRACS – Μεσογειακός Σύνδεσμος Έρευνας και Προστασίας των Θαλάσσιων Χελώνων |
 | Gruppo Foca Monaca APS Website |
 | WWF Italia ETS |
Νέα
Διαβάστε όλα τα τελευταία νέα και ενημερώσεις σχετικά με το έργο LIFE ADAPTS
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
Κλιματική προσαρμογή για την ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ της Θαλάσσιας Χελώνας και της Φώκιας
LIFE23-NAT-IT-LIFE ADAPTS GA No. 101148207
- Πού: Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρος
- Διάρκεια: 1 Ιανουαρίου 2025 – 28 Φεβρουαρίου 2030
- Χρηματοδότηση: Πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η αποκλειστική ευθύνη για το περιεχόμενο της παρούσας δημοσίευσης ανήκει στους συγγραφείς. Δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
