Στόχος του έργου LIFE ADAPTS (προσαρμογές στην κλιματική αλλαγή για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών και της μεσογειακής φώκιας) είναι να εντοπιστούν λύσεις προσαρμογής για τα θαλάσσια είδη και τους παράκτιους οικοτόπους της Μεσογείου, οι οποίοι πλήττονται όλο και περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Το έργο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα διαρκέσει 5 χρόνια και υλοποιείται σε τρεις μεσογειακές χώρες: Ιταλία, Ελλάδα και Κύπρο, όπου έχουν εντοπιστεί σημαντικές περιοχές αναπαραγωγής και διαβίωσης για τρία εμβληματικά είδη της Μεσογείου: την πράσινη χελώνα (Chelonia mydas), την καρέττα (Caretta caretta) και τη μεσογειακή φώκια (Monachus monachus).
Τη συντονιστική ευθύνη του έργου έχει το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Πίζας, ενώ σε αυτό συμμετέχουν ερευνητικοί φορείς, θεσμικοί οργανισμοί και περιβαλλοντικές οργανώσεις που ασχολούνται με την προστασία των τριών ειδών και ερευνητών. Συμμετέχουν οκτώ εταίροι: WWF και Gruppo Foca Monaca στην Ιταλία, ΑΡΧΕΛΩΝ (Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας) και MOm (Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας) στην Ελλάδα, καθώς και οι MEDTRACS, το Κέντρο Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών (Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος) στην Κύπρο.
Μέχρι το 2030, χάρη στο LIFE ADAPTS, θα είναι δυνατή η αξιολόγηση της ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικότητας των τριών ειδών στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η αύξηση της θερμοκρασίας. Αυτοί είναι παράγοντες που επηρεάζουν τη καταλληλότητα των περιοχών αναπαραγωγής, τις αναπαραγωγικές δυναμικές και τη διαθεσιμότητα τροφής. Ο στόχος του έργου είναι η ανάπτυξη στρατηγικών που θα προστατεύουν τα κρίσιμα ενδιαιτήματα τους, τόσο στις ακτές όσο και στο ανοιχτό πέλαγος, και θα ενισχύουν τις δυνατότητες ανθεκτικότητάς τους.
Θα χρησιμοποιηθούν καινοτόμες τεχνικές που έχουν ήδη δοκιμαστεί εν μέρει με επιτυχία, όπως η περιβαλλοντική ανάλυση DNA (eDNA), έρευνες με drones, δορυφορική τηλεμετρία, κάμερες παγίδες, καταδύσεις, παρακολούθηση παραλιών και μετρήσεις θερμοκρασίας άμμου. Στο έργο συμμετέχουν επίσης εθελοντές, δύτες και ιδιοκτήτες σκαφών στο πλαίσιο δράσεων επιστήμης των πολιτών. Καθοριστικής σημασίας είναι η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων και αρχών.
ΕΛΛΑΔΑ
Οι μεσογειακές φώκιες και οι χελώνες Καρέττα έχουν αναδειχθεί ως εμβληματικά είδη για τη θαλάσσια προστασία στην Ελλάδα, χάρη στις διαχρονικές προσπάθειες της MOm και του ΑΡΧΕΛΩΝ. Οι πλέον σημαντικοί βιότοποι αναπαραγωγής των δύο ειδών αποτέλεσαν τις πρώτες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές στη χώρα και συνέβαλαν στην αποτροπή της εξαφάνισής τους από τη Μεσόγειο. Ωστόσο, η επιτυχία αυτή απειλείται ξανά, λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και της αύξησης της θερμοκρασίας.
Οι δράσεις που προγραμματίζονται έως το 2030 περιλαμβάνουν τη χαρτογράφηση και αξιολόγηση των περιοχών αναπαραγωγής με βάση μελλοντικά σενάρια κλιματικής αλλαγής, τον καθορισμό σημαντικών θαλάσσιων περιοχών, την εφαρμογή μέτρων διατήρησης, καθώς και τη διάχυση ενημερωτικού υλικού στο ευρύ κοινό και στις αρμόδιες αρχές. Επιπλέον, προβλέπεται η καθοδήγηση της συμπεριφοράς σε περιπτώσεις εντοπισμού ή ανάγκης βοήθειας στα ζώα, η διάσωση τραυματισμένων ατόμων και η επανένταξή τους στο φυσικό τους περιβάλλον, η μείωση των ανθρωπογενών επιπτώσεων σε κρίσιμους βιότοπους όπως σπηλιές, παραλίες ωοτοκίας και περιοχές τροφοληψίας, καθώς και η ενίσχυση των μέτρων προστασίας εντός θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και άλλων κρίσιμων τοποθεσιών.
ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΧΕΛΩΝΕΣ ΚΑΙ ΦΩΚΙΕΣ
Οι αμμώδεις παραλίες όπου ωοτοκούν οι θαλάσσιες χελώνες και οι θαλάσσιες σπηλιές που προτιμούν οι φώκιες για αναπαραγωγή κινδυνεύουν άμεσα από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να προκαλέσει την εξαφάνιση ή μείωση αυτών των βιότοπων, ενώ η αύξηση της θερμοκρασίας της άμμου ενδέχεται να οδηγήσει σε “θηλυκοποίηση” των νεοσσών των χελωνών.
Η αύξηση της στάθμης των υδάτων μπορεί επίσης να προκαλέσει πλημμύρες στις σπηλιές όπου γεννούν οι φώκιες, οδηγώντας σε απώλεια νεογνών, με συνέπεια τη μείωση της γενετικής ποικιλότητας και ενδεχόμενη πτώση του πληθυσμού. Στη θάλασσα, η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τη διαθεσιμότητα τροφής και μετακινεί τα όρια των περιοχών τροφοληψίας, ενώ ταυτόχρονα ευνοεί την εξάπλωση εισβολικών ειδών.
Η πρόβλεψη αυτών των αλλαγών και η εφαρμογή προσαρμοστικών μέτρων που θα αναπτυχθούν από το έργο είναι καθοριστική για την προστασία των εμβληματικών μεσογειακών ειδών.
Για περισσότερες πληροφορίες: wwf.it/lifeadapts
Information to the editors:
Το LIFE ADAPTS (προσαρμογές στην κλιματική αλλαγή για την Προστασία Χελωνών και της Μεσογειακής Φώκιας) είναι ένα πολυετές έργο με διάρκεια έως το 2030, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE. LIFE23-NAT-IT-LIFE ADAPTS GA αριθ. 101148207.
